UĞUR İSTANBULLU
Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Eminağaoğlu, "İnsan sağlığına etkisi olan bitkiler tıbbi bitki olarak kabul edilir, eğer bir bitkinin kokusu varsa bitki aromatik bitki kapsamına girer ve dünyada en fazla tıbbi aromatik bitkilerden yararlanan ülke Çin’dir, yaklaşık 4 bin civarında bitki türünden yararlanıyor. Türkiye’de ise Türkiye’deki sayıya bakarsak 11 bin 700 civarında yani 12 bine yakın bitki türü var ve bu bitkilerden de biz 500 tanesini tıbbi aromatik amaçlı kullanıyoruz" dedi.
Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Botanik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özgür Eminağaoğlu, aromatik bilgilere ilişkin açıklamalarda bulundu. Eminağaoğlu, şunları söyledi:
"Türkiye’de ihracata konu olan bitkilere baktığımız zaman diyelim ki Akdeniz defnesi devamında karanfil, çay, fındık gibi bitkiler de ön planda yer alan konumda ülkemiz. Özellikle Afyonkarahisar bölgesindeki gelincik türünden, haşhaş türünden morfin üretimiyle, Dünya'da morfin ihtiyacının büyük bir çoğunluğunu ülkemiz karşılamakta" diye konuştu.
"12 BİNE YAKIN BİTKİ TÜRÜ VAR"
Özgür Eminağaoğlu şunları söyledi:
"1993 yılından itibaren Artvin ilinde botanik alanında çalışmalar yapmaktayım. Şimdi insan sağlığına etkisi olan bitkiler tıbbi bitki olarak kabul edilir, eğer bir bitkinin kokusu varsa bitki aromatik bitki kapsamına girer. Var olan bütün tıbbi bitkilerin kokusu olduğu için aromatik bitki insan sağlığına etkisi olan kokulu bitkiler anlamında kullanılır ve her bitkinin bir kokusu olduğu içinde tıbbi aromatik bitki kavramı bir birinden ayrı olarak düşünülemez. Tıbbi aromatik bitkiler ile ilgili yapılan çalışmaları ortaya koyabilmek için önce dünyada var olan bitki sayısından bahsetmekte yarar var. Yaklaşık 370- 380 bin civarında dünyada tanımlanmış türü var ve bu 370 bin türün yaklaşık yüzde onu yani 38 bin civarındaki bitki türü tıbbı aromatik özelliğine haizdir, tıbbi aromatik amaçlarla kullanılabilir. Türkiye’deki sayıya bakarsak 11 bin 700 civarında yani 12 bine yakın bitki türü var ve bu bitkilerden de biz 500 tanesini tıbbi aromatik amaçlı kullanıyoruz. Dünya'da en fazla tıbbi aromatik bitkilerden yararlanan ülke Çin’dir. Yaklaşık 4 bin civarında bitki türünden yararlanıyor. Hindistan bunu takip ediyor, Amerika Birleşik Devletleri'nde de 2 bin 500 civarında tür var.
"YILLIK TIBBİ AROMATİK BİTKİLERDEN 5-6 MİYAR DOLAR GELİR ELDE EDİYOR"
Dünyadaki tıbbi aromatik bitkilerin ticari değerine baktığımız zaman 70 milyarla 100 milyar dolar arasında bir aralıkta seyrediyor bu rakam. Bu miktarı yakalayabilmek için ülkeler AR-GE çalışmalarına bütçeler ayırıyor ülkeler. Yani siz mesela bir Almanya örneğini verecek olursak; Almanya yılda 8-10 milyar dolarlık AR-GE çalışması yapıyor. Yıllık tıbbi aromatik bitkilerden 5-6 miyar dolar gelir elde ediyor. Türkiye'de de 10 binden fazla bitki türümüz var, bunların 500 civarındaki kısmı tıbbi aromatik amaçlı yararlanılıyor. Demin Çin’den bahsederken 4- 5 bitkinin Çin’de aromatik bitki olarak kullanıldığını söylediğimizde bizim 500 ürünü mukayese ettiğimizde, bizim de bitkiler üzerine yapacağımız çalışmaları hızlandırıp daha detaylı çalışmalarla daha fazla bitkinin tıbbi aromatik amaçlı kullanımı sağlamamız gerektiği ortaya çıkıyor.
"TIBBİ AROMATİK BİTKİLERDE KAZANÇ 5-6 KAT ARTMIŞ DURUMDA"
2000'li yıllarda Türkiye’deki aromatik bitkilerde elde edilen kayıtlara girmiş olan gelir miktarı yaklaşık 100 milyar dolar civarında iken, 2020'li yıllara geldiğimizde bu rakamın 500-600 milyon dolara ulaştığını görüyoruz. Yaklaşık 5-6 katlık bir artış söz konusu bu önemli bir ilerleme ve son dönemde alınmış hızlı bir ilerleme. Burada da en büyük rolü üniversitemizde benzer çalışmaları yürüten ve diğer üniversitelerdeki eczacılık fakülteleri, biyolojik bölümleri veya üniversitelerde kurulmuş teknokentler, teknoloji transfer ofisleri gibi birimlerin faal rol alması yanında Orman Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan Odun Dışı Ürünler Daire Başkanlığı’nın yaptığı işlevler bu son dönemdeki gelişmelere katkılar sunuyor. Ekosistem Daire Başkanlığına dönüştürüldü son dönemde ismi birimin ve Türkiye’deki odun dışı bitkisel bitkilerin tıbbi aromatik bitkilerin planlamasına yönelik her türlü çalışmayı yürütüyorlar.
"DÜNYADA MORFİN İHTİYACININ BÜYÜK BİR ÇOĞUNLUĞUNU ÜLKEMİZ KARŞILAMAKTA"
Türkiye’de ihracata konu olan bitkilere baktığımız zaman diyelim ki Akdeniz defnesi devamında karanfil, çay, fındık gibi bitkiler de ön planda yer alan konumda ülkemiz. Özellikle Afyonkarahisar bölgesindeki gelincik türünden, haşhaş türünden morfin üretimiyle, dünyada morfin ihtiyacının büyük bir çoğunluğunu ülkemiz karşılamakta. Onun haricinde fındıkta bir tıbbi aromatik bitki, çayda keza öyle ve çayın merkezi Çin ama biz bölgede çay üretiminde önemli bir konuma sahibiz çay ve çay ürünleriyle ile ilgili. Bizim üniversitemiz tıbbi aromatik bitkiler alanında ihtisas üniversitesi iken, Rize Recep Tayip Erdoğan Üniversitesi'nde çay alanında çalışan bir ihtisas üniversitesi dolayısıyla iki üniversite arasında önemli işbirlikleri var bölgesel kalkınma açısından."
