(TBMM)- TBMM Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'ndan oluşan karma komisyonda Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) 2023 Yıllık Raporu baz alınarak hazırlanan Alt Komisyon Raporu görüşülerek kabul edildi. CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, “Bazı konularda siyasal tercihler var, o tercihlerin ortaya çıkardığı ağır aksaklıklar var. Ombudsmanlık kurumunun devleti yöneten iktidardan, siyasal tercihlerden daha bağımsız konumda olması lazım. Buranın bir yaptırım gücünün olması lazım” dedi.
TBMM Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'ndan Oluşan Karma Komisyon bugün Dilekçe Komisyonu Başkanı AKP Adana Milletvekili Sunay Karamık başkanlığında toplandı. Komisyonun gündeminde Kamu Denetçiliği Kurumu 2023 Yıllık Raporu üzerine hazırlanan Alt Komisyon Raporu görüşüldü.
İnsan Hakları Komisyonu Başkanı AKP Osmaniye Milletvekili Derya Yanık, "Hak arama kurullarından birisi KDK. Kurum ve kuruluşların, kurulların yasal anlamda düzenlendiği şekilde birlikte çalışması, interaktif şekilde çalışmasını önemsiyoruz" dedi.
Alt Komisyon Başkanı AKP Kilis Milletvekili Ahmet Salih Dal, alt komisyonun işleyişini ve hazırladıkların raporun genel hatlarını anlattı. Dal, tavsiye kararlarına uyan kurumları açıkladıktan sonra CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, kararlara en az uyan kurumların da açıklanması gerektiğini belirtti. Dal, raporda bu kurumların hangi karara ne kadar uyduğunun bilgisinin yer aldığını belirtti. Tanrıkulu ise yine de bu isimlerin basın önünde zikredilmesi gerektiğini savundu.Yanık ise kamuoyundan herhangi bir bilgi kaçırılmadığını, gazetecilerin de bu bilgilere rahatlıkla ulaşabileceğini kaydederek yine de bunların açıklanmasında bir engel olmadığını ifade etti. Yanık, hangi kurumun tavsiye kararlarına ne kadar uyduğunu rapora bakarak açıkladı.
DEM Parti'den rapora şerh...
DEM Parti, alt komisyonun raporuna ilişkin şerh koydu. DEM Parti Mersin Milletvekili Ali Bozan, "Raporda hasta mahpuslar maalesef yok. Adli Tıp Kurumu tarafsız ve bağımsız karar verebilecek bir noktada değil. İdare Gözlem Kurulları.. Yönetmelikle hayata geçti ama şu anda yönetmelikle kanun çiğneniyor. Mahkemenin yetkileri şu anda kurula veriliyor. Kurul keyfi kararlarla kişilerin cezasını uzatabiliyor. Kayyım tahribatları... 2016'dan beri bu ülkede kayyım uygulaması var. Ben eminim KDK resen harekete geçerse kayyım uygulamalarının kanuna aykırı olduğu değerlendirmesini yapacaktır ve o da bu raporda yer alacaktır. Evet vereceği kararlar tavsiye niteliğinde olacak ama ben vereceği karaların bu ülkede yol göstererici olacağını düşünüyorum" eleştirisini yaptı.
Dal ise ilk toplantıda gündem belirlerken bu konuların gündeme alınması talebi gelmediğini kaydetti.
"KDK'nın resen harekete geçememesini büyük eksiklik"
Tanrıkulu, KDK'nın resen harekete geçememesini büyük eksiklik olduğunu ifade etti. Tanrıkulu, "Ombudsmanlık kurumunun işlevi sadece bireylerden gelecek şikayetlerle harekete geçme... Devlet işleyişine aykırı, kurumun yapısı değiştirilirken bu düzenlenmeli. Belli konular var ki yurttaşlarımız şikayet etmeyebilir, korkabilir. Bu başından beri eksik olan bir durumdur. 'Devletimiz güzel işliyor ama zaman zaman aksaklıklar oluyor onu da biz düzeltiriz' mantık bu olunca... Bazı konularda siyasal tercihler var, o tercihlerin ortaya çıkardığı ağır aksaklıklar var. Ombudsmanlık kurumunun devleti yöneten iktidardan, siyasal tercihlerden daha bağımsız konumda olması lazım. Buranın bir yaptırım gücünün olması lazım. Tavsiye veriyor uymuyor, suç duyurusunda da bulunamıyor. Ne olacak yaptıkları yanlarına mı kalacak? Bizim iktidarımızda muhalefet KDK'da fazla sayıda temsil gücüne sahip olacak, böylece siyasal iktidarı çok daha iyi denetleyebilsin" diye konuştu.
İYİ Parti Bursa Milletvekili Yüksel Selçuk Türkoğlu da 31 Mart yerel seçimlerinin ardından belediyelerde yapılan işten çıkarmalara işaret ederek "Kamu kurumlarında belediyelerde her yönetim değişikliğinde insanların ekmeği ile oynanması doğru mu buna evet denilebilir mi? KDK, bir an önce resen bu konuya da el atması lazım" dedi. Türkoğlu, kamu kurumlarında sendikal örgütlenmelere karşı girişimlerin de yine KDK'nın resen soruşturması gerektiğine dikkat çekti.
Saadet Partisi Hatay Milletvekili Necmettin Çalışkan da Malatya Pötürge'de Saadet Parti'li müşahitleri öldüren sanığın sağlık durumu gerekçe gösterilecek Cumhurbaşkanı Kararı ile tahliye edilmesini gündeme getirdi. Cezaevi ihlallerinin son derecede önemli olduğunu belirtti.
"Komisyona gelen başvuru sayısı nüfusa göre çok sınırlı"
CHP Eskişehir Milletvekili İbrahim Arslan da KDK'nın işeyişini anlatarak "2023 yılında 21 bin dosyayı önümüze alıp sonuçlandırmışız ama çözebildiğimiz dosya sayısı yaklaşık yüzde 10. Bunun yanına neyi eklemeliyiz; mevzuat değişikliği. KDK resen hareket edemezse, dava açma yetkisi olmazsa aldığı tavsiye karaları da merkezi iktidar tarafından dikkate alınıp uygulanmazsa vatandaş yaşadığı sorunu ile baş başa. Komisyona gelen başvuru sayısı nüfusa göre çok sınırlı. Milletvekillerimizin mailleri binlerce şikayetle dolu, KDK'ya da gelmiyor millet. İnsan haklarından bahsediyouz, bugün burada Can Atalay'ı hepimizin anması lazım. Can Atalay, İnsan Hakları Komisyonu üyesiydi. Sevgili Can'ın AYM kararına rağmen milletvekilliğinin düşürüldüğü düzlemde konuşulacak çok da söz olduğunu düşünmüyorum" açıklamasını yaptı.
"Resen yetkinin kullanılması konusunda ideolojik bakış açısı çok önemli"
CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu da "Resen yetkinin kullanılması konusunda ideolojik bakış açısı çok önemli. Çocuklarla (çocuk istismarı konularında) ilgili mutlaka resen harekete geçme yetkisinin kullanılması gerekiyor" diyerek özellikle işçilerin hak ihlalleri konusunda da resen harekete geçilmesi gerektiğini vurguladı.
"Bu birim sadece çocuk hakları konusunda uzmanlaşmalı"
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, "Bu birimin sadece çocuk hakları konusunda uzmanlaşması gerektiği kanaatindeyim. Kurum içi görev dağılımının hak odaklı yapılması gerektiği kanaatindeyim. Kurumun işlerliği ve tanıtımı için yaptığı taşra gezilerini işlevsiz buluyorum. Taşra görevlerine harcanan emeğin merkezde harcanmasının daha faydalı olacağı düşüncesindeyim."
Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç ise "Umudumuz odur ki TBMM yaz tatiline girmeden raporumuz Genel Kurul'da da görüşülür" diyerek KDK'nın 11 yıllık faliyetinden bahsetti. Malkoç, şunları ifade etti:
"Kararlarına yüzde 80 oranında uyulmasında en büyük etken TBMM'den aldığımız güç"
"Yönetmeliği değiştirerek kararlara yeni birini ilave ettik. Dostane Çözüm Kararları... KDK'nın 1 yıllık süre zarfında başarılı olması, kararlarına yüzde 80 oranında uyulmasında en büyük etken TBMM'de milletvekilleri ile kurduğu sağlıklı temas, buradan aldığı güç. Türkiye'de gitmediğimiz il, üniversite kalmadı. İdare nezdinde itibarımız, kararlarımızın etkinliği çoğaldı. Tavsiye kararına uyma oranının yüzde 80 olmasının önemli bir gösterge olduğunu düşünüyorum. Ortalama karar verme süremiz 100 ila 150 gün arası. Türkiye'de bütün barolarla temasa geçtik, toplantı yaptık. Bize bir şikayet geldiğinde denetçi arkadaşlarımız bunu alıyor biraz haklılık görüyorsa üniversiteyse üniversite, valiyle vali temas kuruyor."
"KDK, en azında Sayıştay statüsünde olsun"
Dünyadaki ombudsmanlık kurumları ile de çalışmalarını anlatan Malkoç, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile de uzun bir toplantı yaparak işleyişi ve sorunlarını anlattıklarını belirtti. Malkoç, "Resen inceleme konusu, davalara katılma konusu gündem yapıldı. KDK ile ilgili AYM Cumhurbaşkanlığı kararnamesini iptal etti. KDK'yı ilgilendiren önemli bölümler vardı, biz bunu fırsata dönüştürmek istiyoruz. KDK'nın özel bir kanunu var. Bizlerin görevi sona eriyor, şunu talep ediyoruz; en azında Sayıştay statüsünde olsun. Sayıştay denetçilerini de bizi de TBMM seçiyor. Bu gibi kurumlar ne kadar yasal olarak kuvvetlendirilirse ve yasada verilen yetkilerin çalışmasının önü ne kadar açılırsa Türkiye o kadar daha insan hakları konusunda mesafe alacaktır, demokratik anlamda da çok büyük gelişmeler sağlayacaktır" dedi.
